تغذيه سالمندان
تغذيه سالمندان، يكي از مسائل مهم مي باشد، با افزايش سن، نياز آنها به انرژي كاهش يافته و تمايل به مصرف غذا كمتر ميشود. در اين حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگيرد، ميزان دريافت مواد مغذي ضروري در آنها پايينتر از حد مطلوب خواهد بود. در اين بحث به بررسي تغذيه سالمندان و نيز نيازهاي آنها خواهيم پرداخت.
تغذيه در سالمندان
پيرشدن و سالخوردگي با كاهش تدريجي فعاليتهاي فيزيكي و افزايش بيماريهاي مزمن همراه ميشود و به نظر ميرسد كه بهبود تغذيه تا حد زيادي قادر است از اين مشكلات پيشگيري كند و يا آنها را تخفيف دهد. به همين دليل يكي از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشكي و بهداشتي از جمله وضعيت تغذيه سالمندان مي باشد.
با افزايش سن، نياز سالمندان به انرژي كاهش يافته و تمايل به مصرف غذا كمتر ميشود. در اين حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگيرد، ميزان دريافت مواد مغذي ضروري در آنها پايينتر از حد مطلوب خواهد بود.
اهميت تغذيه سالمندان
توجه به تغذيه سالمندان به دليل تغيير نيازهاي تغذيه اهميت دارد. رعايت اصول تغذيه صحيح سالمندان سبب ميشود فرد سالهاي عمر خود را با سلامت و نشاط و راحتي بيشتري طي نمايد و كمتر در معرض بيماريهاي شايع همچون فشار خون بالا، چربي خون بالا، ديابت و پوكي استخوان قرار بگيرد.
تغذيه سالمندان و عادات غذايي مطلوب و صحيح در پيشگيري از اين بيماريها مؤثر است، در نتيجه اگر اصول تغذيه سالمندان رعايت شود كمتر در معرض خطر ابتلا به انواع بيماريها قرار ميگيرند و اين خود منجر به بهبود كيفيت زندگي آنان خواهد شد.
عوامل مؤثر در ايجاد مشكلات تغذيه سالمندان:
مشكلات روحي و رواني مي تواند در تغذيه سالمندان تاثير گذار باشد
ـ عوامل جسماني موثر در تغذيه سالمندان: مانند كاهش كل انرژي مورد نياز، بيماريهاي مزمن، بياشتهايي، تغيير حس چشايي، خرابي دندانها، بيتحركي، ناتواني جسمي، مشكلات گوارشي، تداخلات دارويي و يا تداخل غذا و داروها
ـ تاثير مشكلات روحي و رواني در نوع تغذيه سالمندان: افسردگي، تنهايي، از دست دادن همسر
ـ از عوامل تاثير گذار در انتخاب نوع تغذيه سالمندان مشكلات اقتصادي مي باشد: درآمد كم، كمبود امكانات براي تهيه و طبخ غذاي مناسب و زندگي در آسايشگاه
وضعيت تغذيه سالمندان:
يكي از نكات مهم در تغذيه سالمندان مصرف فراوان مايعات مي باشد
• مصرف شير و لبنيات در هر روز.
• استفاده از نور خورشيد ( نيم ساعت روزانه ) براي تامين ويتامينD
• در سالمنداني كه دندان مصنوعي دارند و قادر به جويدن غذا نيستند استفاده از غذاهايي مانند ( برنج نرم به صورت كته، گوشت هاي نازك قيمه اي آب پز و نرم، سيب زميني پخته و پوره شده، مرغ پخته با آب آن، شير، ماست، پنير، تخم مرغ پخته، سبزيجات پخته، ميوه و آب ميوه تازه وغلات لازم است.
• مصرف مايعات فراوان 6-8 ليوان روزانه مخصوصا وقتي ازفيبرها استفاده ميكنيد شير، چاي، قهوه، سوپ و بستني خوب است در صورت داشتن بي خوابي از دادن چاي و قهوه قبل از خواب خودداري كنيد و مصرف يك ليوان شير ولرم خوب است.
• سالمندان از نوشيدن آب بعد از ساعت 8 شب خوداري كنيد.
• تا 2 ساعت بعد غذا چاي نخوريد و در صورت امكان از ليموترش تازه براي جذب بهتر غذا استفاده شود.
• براي كاهش كلسترول خون روزانه يك تا دو عدد سيب بخوريد.
• مصرف مايعات كافي ومواد پرفيبر( نان سبوس دار، گلابي آلو، زردالو و سبزيجات مثل اسفناج و سبزي خوردن ) براي درمان يبوست خوب است. يبوست يكي از شايعترين بيماريهاي عصر حاضر است. از نظر پزشكي دفع مدفوع سخت، ناكامل يا با تعداد كم همه به معناي يبوست است.
شناخت درست از نيازهاي تغذيه سالمندان اهميت ويژه اي دارد
• كاهش مصرف نوشابه هاي گازدار و كافئين دار.
• تخم مرغ يك روز درميان استفاده و در صورت كلسترول بالا اصلا مصرف نشود. تخم مرغ را به صورت نيمرو مصرف نكنيد.
• ميوه هاي غني از ويتامين هاي Cو Aرا زياد مصرف كنيد.
• تعداد وعده هاي غذايي را افزايش دهيد ولي درهر وعده حجم غذاي كمتري بخوريد.
• غذاهاي چرب و شيرين را محدود كنند.
• كاهش مصرف سبزيجات نفاخ مانند گل كلم و كلم.
• غذاهاي دودي و كنسرو شده مصرف نكنيد.
• گوشتهاي كم چرب مثل ماهي، گوشت گوساله تازه، فيله ران و سردست، مرغ بدون پوست خوب است ازگوشت قرمز كمتر استفاده شود.
• غذاهاي چرب سرخ شده، حبوبات نپخته، سبزيهاي نفاخ، پياز، شلغم، تربچه، كلم، تخم مرغ نيمرو و سس ها را مصرف نكنيد.
• پودرفندق و بادام را به حريره ها اضافه كنيد زيرا منيزيم دارد.
• در صورتي كه سالمندي فشارخون دارد از غذاي كم نمك استفاده كند.
• هميشه در وعده هاي غذايي غذاي سنگين را در ناهار مصرف نمايد.
• به علت كاهش ذخيره پروتئين در سالمندان 16 درصد انرژي روزانه آنها ازپروتئين باشد.
• 55-60 درصد كالري از كربوهيدرات تامين شود.
• چربي ها بيشتر از 20-25 درصد در رژيم غذاي سالمند نشود.
• مصرف مولتي ويتامين هرروز خوب است.
• در سالمنداني كه پوكي استخوان دارند روزانه 1200 ميلي گرم كلسيم و 800-1000 واحد ويتامين Dبراي افراد بالاي 50 سال در رژيم غذايي سالمندان توصيه مي شود.
• در برنامه غذايي سالمند گياهخوار بادام، فندق، سبزيهاي برگ سبز، پونه خشك، زيره، لوبيا، نخود، برگ مو، براي تامين كلسيم و مصرف انواع ماهي، مركبات، ويتامين Cبراي جذب بهتر كلسيم و نور خورشيد براي تامين ويتامين Dلازم است.
• سالمندان را به خوردن مواد مغذي (آجيل ها، روغن زيتون، غلات سبوس دار مانند (برنج قهوه اي، نان گندم سبوس دار، جو دو سر)، ميوه هاي تازه و سبزيجات، پروتئين غني از حبوبات، حبوبات، گوشت و محصولات لبني) تشويق نماييد.
غلات سبوس دار منبع بسيار خوبي از روي، فولات، كلسيم، ويتامين Eو ويتامين B12مي باشد. با خوردن اين مواد تمام ويتامين ها و مواد معدني مورد نياز سالمندان تامين مي شود.
• ورزش در دوران سالمندي فراموش نشود. 60 دقيقه فعاليت بدني ( پياده روي، بالا رفتن از پله ) يا30 دقيقه شنا و راه رفتن سريع و يا حتي 200 دقيقه پياده روي در هواي آزاد باعث نشاط سالمند مي شود.
• به عادات غذايي آنها احترام بگذاريد و هرمشكلي را دوستانه حل نماييد.
• در صورتي كه پدربزرگ، مادربزرگ يا سالمندي داريد كه تنها زندگي مي كند آنها را در جمع خود آورده و به وعده هاي غذايي كه تهيه نموده ايد مهمان نماييد. سالمندان با فرزندان اشتهاي بهتري پيدا مي كنند.
ويتامين ها و مواد معدني لازم در تغذيه سالمندان:
در انتخاب نوع تغذيه سالمندان بايد به بيماريهاي آنها نيز توجه كرد
جذب كلسيم و ويتامين D بدن با افزايش سن كاهش مييابد كه خود اثر مخربي بر سلامت استخوانها دارد و سبب افزايش احتمال شكستگيهاي استخواني ميشود. بنابراين با افزايش سن نياز بدن به مصرف منابع غني كلسيم (مانند شير و لبنيات) و تأمين ويتامين D (استفاده از نور آفتاب) افزايش مييابد.
قرار گرفتن به مدت طولانيتر در معرض نور مستقيم خورشيد و مصرف جگر و روغن كبد ماهي براي تأمين ويتامين D توصيه ميشود. بر اين اساس توصيه ميشود زنان بالاي 50 سالي كه تحت درمان با استروژن نيستند و همچنين همه بزرگسالان بالاي 65 سال 1000 تا 1500 ميليگرم در روز مكمل دارويي كلسيم مصرف كنند. شير و لبنيات از منابع غني كلسيم هستند.
در برخي افراد، به خصوص سالمندان به علت ايجاد ناراحتي معده ناشي از مصرف شير تازه، مصرف ساير غذاهاي غني از كلسيم از جمله ماست و پنير به عنوان جايگزين شير توصيه ميشود. همچنين شير بدون لاكتوز كه اخيراً در كشور توليد شده است، جهت مصرف افرادي كه دستگاه گوارش آنها قادر به تحمل شير معمولي نيست توصيه ميشود.
با افزايش سن توانايي جذب ويتامين B12 بدن حتي در افرادي كه عملكرد عصبي طبيعي دارند كاهش مييابد. گوشت قرمز، ماهي و تخممرغ از منابع ويتامين B12 ميباشند.
كمخوني فقر آهن در سالمندان نسبت به افراد ديگر شيوع كمتري دارد اما در افرادي كه غذاهاي كم انرژي مصرف ميكنند شايع است. نياز مردان و زنان سالمند به آهن يكسان است و ميزان توصيهشده روزانه به طور متوسط 7 ميليگرم است. زرده تخممرغ، گوشت، ماهي، جگر، حبوبات و سبزيهاي برگ سبز تيره مانند جعفري، برگ چغندر، گشنيز و بخشهاي تيره برگ از منابع آهن ميباشند.
جگر، گوشت، حبوبات و غلات و مغزها (پسته، بادام، گردو، فندق) از منابع غذايي حاوي روي ميباشند. برخي از علايم كمبود روي شبيه علايمي است كه به طور طبيعي همزمان با سالمندي بروز ميكند مانند كاهش حس چشايي و التهاب پوست.
نكته كلي در خصوص تغذيه سالمندان:
بهترين راه براي دستيابي و حفظ يك وزن مناسب و ايدهآل در حالي كه سن شما بالاتر ميرود، دريافت كالري كمتر نسبت به زماني است كه شما جوانتر بوديد و اطمينان از اينكه بيشتر چيزي كه شما ميخوريد مغذي است و چربي و قند كمي نيز دارد. از چربيهاي اشباع و ترانس اجتناب كنيد.
ادامه مطلب
بازديد: